Van Klink gaf aan dat er veel gaat veranderen door de overgang van gas op duurzame vormen van energie: “Je werk gaat veranderen, je woonomgeving gaat veranderen, je huis gaat veranderen.” Het komt er nu op aan om de kosten van de verandering en ook de opbrengsten van energiebesparingen rechtvaardig te verdelen. Iedereen moet kunnen profiteren van goedkope energie van wind en zon. Er zullen banen verdwijnen, bijvoorbeeld door het sluiten van kolencentrales. Maar nieuwe banen ontstaan voor de duurzame vormen van energie. Dat is ook een kans om meer goed en gezond werk te creëren. Maar het gaat allemaal niet vanzelf. Arbeidsvoorwaarden moeten opnieuw worden bevochten.
Van Klink vindt het belangrijk dat iedereen mee kan beslissen, zodat de veranderingen op een sociale manier verlopen. “Kom van de bank. Bemoei je met het energiebeleid in je gemeente samen met je vakbond, huurdersvereniging of milieuorganisatie.”
Na de presentatie van Van Klink konden de belangstellenden vragen stellen aan vertegenwoordigers van Milieudefensie, GroenLeven, Netwerk Duurzame Dorpen, woningcorporatie Accolade, LeerWerkLoket Fryslân, DMT (montagetechniek warmtepompen en zonnepanelen), en wethouder Jelle Zoetendal.
Het werd snel duidelijk dat technisch veel mogelijk is. Daardoor komen er ook banen bij. Voor de mensen die werk verliezen maakt de FNV zich hard voor een goed sociaal plan. Het LeerWerkLoket Fryslân kan begeleiding bieden bij omscholing.
Erik Hanenburg van GroenLeven gaf aan dat heel veel bereikt kan worden voor het klimaat wanneer we niet meer vliegen, weinig vlees eten en de kachel wat lager zetten. Dat kunnen we met z’n allen nu direct doen. Volgens Peter Kodde van Milieudefensie is er ook draagvlak bij de burgers voor de overgang naar duurzame energie, maar zou de overheid moeten ondersteunen. Dit kan onder andere door de uitstoot van CO2 door bedrijven te belasten.
Na de pauze ging gespreksleider Jochem Knol dieper in op de dilemma’s. Erik Hanenburg (GroenLeven) gaf aan dat ook zonder grote zonneweiden veel zonne-energie kan worden opgewekt, omdat veel daken van bedrijven en gebouwen geschikt zijn voor zonnepanelen. Helaas heft de Nederlandse overheid sinds kort belasting op de energie van zonnepanelen. Ook de woningcorporaties worden belemmerd in het tempo van verandering door de regelingen van de rijksoverheid. Niet erg stimulerend!
Volgens een vragensteller zou het toch mogelijk moeten zijn dat iedereen zijn huis kan isoleren en energie van zon en wind kan gebruiken. Daarmee kan men besparen op energiekosten. Maar de mensen met de laagste inkomens hebben vaak geen geld om daarin te investeren. Peter Kodde van Milieudefensie gaf aan dat de overheid nu de rekening voor de uitstoot van CO2 bij de burger legt in plaats van bij de vervuilende bedrijven. De bedrijven krijgen zelfs subsidie om te investeren in de omschakeling naar schone energie. Dat zou andersom moeten zijn: bedrijven zouden zelf moeten investeren in vernieuwingen waardoor de CO2-uitstoot vermindert. Burgers zouden ondersteund moeten worden.
Johannes Lankester (Netwerk Duurzame Dorpen) gaf aan dat er al in een groot aantal dorpen energiecoöperaties zijn opgericht voor duurzame energie. Volgens wethouder Zoetendal zou de gemeente Heerenveen misschien ook een energiecoöperatie kunnen oprichten, zodat ook de mensen met lagere inkomens gebruik kunnen maken van de duurzame energie. Zoetendal benadrukt dat de gemeente Heerenveen in samenspraak met de inwoners de aanpak van de overgang naar duurzame energie wil bepalen.
Van Klink van het FNV vindt dat de overheid het voortouw moet nemen in de aanpak van de omschakeling naar duurzame energie en moet zorgen voor een rechtvaardige verdeling. Zoals het nu gaat profiteren alleen grote bedrijven ervan. Er worden bijvoorbeeld bij bedrijven die windmolens maken geen cao’s afgesloten. Het is een nieuwe bedrijfstak, waarvoor bestaande cao’s niet gelden. De vakbond heeft daar nog geen invloed, waardoor de arbeidsvoorwaarden slecht zijn. Zolang de overheid niet ingrijpt, houden bedrijven de macht. Bedrijven blijven dan teveel CO2 uitstoten en winst maken ten koste van werknemers, burgers en het klimaat.
Peter Kodde tenslotte: “Er zit genoeg geld bij de industrie om ze te dwingen te investeren in energietransitie. De bedrijven vertrekken om die reden echt niet naar het buitenland, want het CO2 probleem speelt overal. Ga dus vooral 10 maart demonstreren. De overheid moet nu wat gaan doen. Er is groot draagvlak, iedereen beseft dat er iets moet gebeuren”.